Historia zamku Tintagel sięga znacznie dalej niż mogłyby wskazywać na to jego średniowieczne ruiny. Pierwsze ślady osadnictwa na tym terenie pochodzą z czasów rzymskich, z III-IV wieku naszej ery, kiedy to na skalistym cyplu istniała już osada. Jednak prawdziwy rozkwit tego miejsca nastąpił w V-VI wieku, w okresie po opuszczeniu Brytanii przez Rzymian. W tym czasie Tintagel stał się ważnym ośrodkiem handlowym i administracyjnym brytońskiego królestwa Dumnonii, które obejmowało tereny dzisiejszej Kornwalii i Devonu.

Archeolodzy odkryli na terenie zamku liczne artefakty z tego okresu, w tym importowaną ceramikę z basenu Morza Śródziemnego, co świadczy o rozległych kontaktach handlowych i wysokim statusie mieszkańców osady. Znaleziska te potwierdzają, że Tintagel był miejscem zamieszkiwanym przez elitę społeczną tamtych czasów, co mogło przyczynić się do powstania legend o królewskim pochodzeniu tego miejsca.

Sam zamek, którego ruiny możemy podziwiać dzisiaj, został wzniesiony znacznie później, w XIII wieku, przez Richarda, hrabiego Kornwalii, brata króla Henryka III. Co ciekawe, Richard zdecydował się na budowę zamku w tym trudno dostępnym miejscu właśnie ze względu na jego powiązania z legendą arturiańską, która już wtedy była szeroko znana. Budowa rozpoczęła się w 1233 roku i trwała około trzech lat. Powstała wówczas imponująca warownia, składająca się z dwóch części - górnego zamku na wyspie połączonej z lądem wąskim przesmykiem oraz dolnego zamku na stałym lądzie.

Architektura zamku Tintagel łączy elementy normandzkie z wpływami gotyckimi, co było charakterystyczne dla budownictwa obronnego XIII wieku. Mury obronne, wieże strażnicze i monumentalna brama główna stanowiły nie tylko system obronny, ale również manifestację potęgi i bogactwa właściciela. Zamek pełnił głównie funkcje reprezentacyjne i administracyjne, rzadko służąc jako faktyczna rezydencja hrabiego.

W XIV wieku zamek zaczął tracić na znaczeniu militarnym i administracyjnym. Stopniowo popadał w ruinę, niszczony przez surowy klimat i erozję klifów. W XVI wieku był już w znacznym stopniu opuszczony, a jego stan pogarszał się z każdym stuleciem. Paradoksalnie, to właśnie postępująca degradacja budowli przyczyniła się do wzrostu jej romantycznego uroku i wzmocnienia związków z legendą arturiańską.

Przełomowym momentem w nowożytnej historii zamku było odkrycie dokonane podczas prac wykopaliskowych w 1998 roku. Archeolodzy natrafili wówczas na kamień z inskrypcją 'Artognou', który szybko został ochrzczony 'Kamieniem Artura'. Choć naukowcy są ostrożni w interpretacji tego znaleziska, odkrycie to wywołało ogromne zainteresowanie mediów i turystów, dodatkowo wzmacniając legendarne powiązania zamku.

Legenda o królu Arturze jest nierozerwalnie związana z zamkiem Tintagel, a powiązania te sięgają XII wieku, kiedy to Geoffrey z Monmouth w swoim dziele 'Historia królów Brytanii' po raz pierwszy wskazał Tintagel jako miejsce poczęcia legendarnego władcy. Według opowieści, król Uther Pendragon, ojciec Artura, zakochał się w pięknej Igraine, żonie księcia Kornwalii Gorlois. Z pomocą czarodzieja Merlina, Uther przybrał postać Gorlois i spędził noc z Igraine w zamku Tintagel, co doprowadziło do poczęcia Artura.

Po narodzinach Artur miał zostać oddany pod opiekę Merlina, który wychował go z dala od dworu, przygotowując do przyszłej roli władcy Brytanii. Według niektórych wersji legendy, młody Artur spędził część swojego dzieciństwa właśnie w Tintagel, ucząc się sztuki rycerskiej i poznając tajniki magii pod okiem czarnoksiężnika. Jaskinie znajdujące się u podnóża klifów, na których wznosi się zamek, są często nazywane 'Grotą Merlina' i według lokalnych wierzeń, to właśnie tam czarodziej miał prowadzić swoje magiczne rytuały.

Czy legenda ma jakiekolwiek podstawy historyczne? Naukowcy są podzieleni w tej kwestii. Z jednej strony, brak jednoznacznych dowodów na istnienie króla Artura jako historycznej postaci. Z drugiej strony, wykopaliska archeologiczne potwierdzają, że w V-VI wieku, czyli w okresie, w którym miał żyć Artur, Tintagel był rzeczywiście ważnym ośrodkiem władzy, zamieszkiwanym przez elitę społeczną. Odkrycie 'Kamienia Artura' z inskrypcją 'Artognou' dodatkowo podgrzało dyskusję, choć większość badaczy uważa, że jest to po prostu zbieżność imion, a nie dowód na istnienie legendarnego króla.

Niezależnie od historycznej prawdy, legenda o królu Arturze odcisnęła niezatarte piętno na zamku Tintagel i jego okolicach. W pobliskiej wiosce Tintagel znajduje się wiele miejsc nawiązujących do arturiańskich opowieści, takich jak King Arthur's Great Halls - budynek z lat 30. XX wieku, ozdobiony witrażami przedstawiającymi sceny z legend arturiańskich. W okolicy można również odwiedzić tzw. 'Tron króla Artura' - naturalne skaliste siedzisko na klifie, z którego według lokalnych podań, Artur miał obserwować swoje królestwo.

Sama natura wokół zamku Tintagel zdaje się sprzyjać magicznym opowieściom. Dzikie, skaliste wybrzeże, głębokie jaskinie wydrążone przez ocean, tajemnicze mgły często spowijające ruiny zamku - wszystko to tworzy atmosferę idealną dla legend i mitów. Nie dziwi więc, że oprócz opowieści o królu Arturze, z Tintagel związanych jest wiele innych lokalnych podań i wierzeń.

Jednym z nich jest legenda o Tristanie i Izoldzie - tragicznej historii miłosnej, której część akcji miała rozgrywać się właśnie w Tintagel. Według niektórych wersji opowieści, Tristan był siostrzeńcem króla Marka Kornwalijskiego, który rezydował w zamku Tintagel. To tutaj Tristan miał poznać irlandzką księżniczkę Izoldę, a ich zakazana miłość doprowadziła do serii dramatycznych wydarzeń.

Innym magicznym elementem krajobrazu Tintagel jest tzw. 'Wyspa Merlina' - mały skalisty cypel widoczny z ruin zamku, który według lokalnych wierzeń był ulubionym miejscem medytacji słynnego czarodzieja. Podczas odpływu można dojść do tej formacji skalnej, co wielu turystów traktuje jako swoistą pielgrzymkę śladami legendarnej postaci.

Dzisiejszy zamek Tintagel to miejsce, które oferuje odwiedzającym znacznie więcej niż tylko podziwianie historycznych ruin. Od 2019 roku zwiedzający mogą korzystać z imponującego mostu Tintagel Bridge, który łączy dwie części zamku - część kontynentalną z wyspą, na której znajduje się większość ruin. Ten nowoczesny most o długości 70 metrów został zaprojektowany tak, aby harmonijnie wkomponować się w surowy krajobraz, jednocześnie oferując spektakularne widoki na wybrzeże Kornwalii. Most zastąpił wąską ścieżkę i strome schody, które przez wieki stanowiły jedyne połączenie między dwiema częściami zamku, znacznie ułatwiając dostęp do ruin.

Zwiedzanie zamku Tintagel to prawdziwa podróż w czasie. Na terenie obiektu znajdują się tablice informacyjne oraz rekonstrukcje, które pomagają wyobrazić sobie, jak wyglądało życie w tym miejscu w różnych okresach historycznych. Szczególnie interesująca jest rekonstrukcja średniowiecznej osady z XIII wieku, gdzie można zobaczyć, jak wyglądały ówczesne domy, warsztaty rzemieślnicze i ogrody. W sezonie letnim na terenie zamku organizowane są również pokazy historyczne, podczas których aktorzy w strojach z epoki prezentują sceny z życia codziennego mieszkańców zamku.

Jednym z najbardziej fascynujących elementów zwiedzania jest możliwość eksploracji tzw. 'Groty Merlina' - naturalnej jaskini u podnóża klifów, dostępnej tylko podczas odpływu. Według legendy, to właśnie tutaj czarodziej Merlin miał spotykać się z młodym Arturem i uczyć go tajników magii. Jaskinia ta, z szumem fal odbijającym się od jej ścian i tajemniczym półmrokiem, tworzy niezapomnianą atmosferę, idealnie współgrającą z legendarnymi opowieściami.

Dla miłośników przyrody, okolice zamku Tintagel oferują równie wiele atrakcji co sam zabytek. Ścieżki spacerowe wzdłuż klifów pozwalają podziwiać spektakularne widoki na Morze Celtyckie, a przy odrobinie szczęścia można dostrzec foki, delfiny czy nawet wieloryby. Flora i fauna tego regionu jest wyjątkowo bogata, z wieloma rzadkimi gatunkami roślin i ptaków morskich.

Wioska Tintagel, położona w pobliżu zamku, również zasługuje na uwagę. Jej centrum stanowi Old Post Office - XV-wieczny budynek o charakterystycznym, falistym dachu, który obecnie jest w posiadaniu National Trust i udostępniony do zwiedzania. W wiosce znajduje się również wspomniany wcześniej King Arthur's Great Halls - budynek z lat 30. XX wieku, który został stworzony przez przedsiębiorcę Fredericka Glasscocka jako siedziba Bractwa Rycerzy Okrągłego Stołu. Wnętrze zdobią imponujące witraże przedstawiające sceny z legend arturiańskich, a cały obiekt stanowi interesujący przykład XX-wiecznej fascynacji mitami arturiańskimi.

Odwiedzając Tintagel, warto również zwrócić uwagę na lokalne rzemiosło i produkty. Region Kornwalii słynie z tradycji rzemieślniczych, a w wiosce można znaleźć wiele sklepów oferujących ręcznie wykonaną biżuterię, ceramikę czy tekstylia inspirowane lokalnymi legendami i krajobrazem. Lokalna kuchnia również zasługuje na uwagę, szczególnie słynne kornwalijskie paszteciki, świeże owoce morza i tradycyjne desery, takie jak kornwalijski pudding.

Zamek Tintagel to miejsce, które przemawia do wyobraźni odwiedzających na wielu poziomach. Łączy w sobie fascynującą historię, legendarne opowieści, imponującą architekturę i zapierające dech w piersiach krajobrazy. Niezależnie od tego, czy jest się miłośnikiem historii, literatury, przyrody czy po prostu poszukiwaczem niezwykłych doświadczeń, Tintagel oferuje coś, co na długo pozostaje w pamięci - poczucie obcowania z miejscem, gdzie magia i rzeczywistość spotykają się w jednym punkcie.