Gdańsk to miasto, które odegrało kluczową rolę w historii XX wieku, a dwa miejsca szczególnie silnie przypominają o tych wydarzeniach - Muzeum II Wojny Światowej oraz Westerplatte.

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku to monumentalny obiekt, który już samą swoją architekturą robi ogromne wrażenie. Budynek, zaprojektowany przez Studio Architektoniczne Kwadrat, symbolizuje zderzenie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Jego część podziemna, gdzie mieści się główna ekspozycja, reprezentuje mroczną przeszłość, natomiast wieża wznosząca się ku niebu symbolizuje przyszłość i nadzieję. Muzeum zostało otwarte w 2017 roku i szybko stało się jedną z najważniejszych instytucji tego typu w Europie.

Wystawa główna zajmuje imponującą przestrzeń 5000 metrów kwadratowych i prowadzi zwiedzających przez historię II wojny światowej, ukazując ją z perspektywy zwykłych ludzi. To, co wyróżnia gdańskie muzeum na tle innych podobnych placówek, to uniwersalne przesłanie o tragicznych losach cywilów podczas konfliktu. Ekspozycja podzielona jest na trzy główne części: 'Droga do wojny', 'Groza wojny' oraz 'Długi cień wojny', które chronologicznie opowiadają o przyczynach, przebiegu i konsekwencjach największego konfliktu w dziejach ludzkości.

Szczególnie poruszające są autentyczne eksponaty - listy pisane przez żołnierzy do rodzin, osobiste przedmioty ofiar obozów koncentracyjnych czy zrekonstruowane wnętrza mieszkań z czasów okupacji. Muzeum wykorzystuje nowoczesne technologie multimedialne, które pozwalają lepiej zrozumieć i odczuć atmosferę tamtych czasów. Wśród najcenniejszych eksponatów znajduje się enigma - niemiecka maszyna szyfrująca, której złamanie przez polskich matematyków przyczyniło się do zwycięstwa aliantów.

Zaledwie kilka kilometrów od centrum miasta znajduje się Westerplatte - półwysep, który stał się symbolem początku II wojny światowej. To właśnie tutaj 1 września 1939 roku o godzinie 4:45 niemiecki pancernik Schleswig-Holstein otworzył ogień do polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej, rozpoczynając tym samym najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Garnizon liczący zaledwie 182 żołnierzy pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego przez siedem dni heroicznie bronił się przed przeważającymi siłami wroga, stając się symbolem polskiego oporu.

Dziś Westerplatte to miejsce pamięci narodowej, gdzie znajduje się monumentalny pomnik Obrońców Wybrzeża o wysokości 23 metrów, odsłonięty w 1966 roku. Spacerując po terenie półwyspu, można zobaczyć ruiny koszar, wartowni i innych budynków zniszczonych podczas walk, a także poznać historię bohaterskiej obrony dzięki tablicom informacyjnym rozmieszczonym wzdłuż ścieżki edukacyjnej.

Ciekawostką jest fakt, że w pobliżu Westerplatte znajduje się Twierdza Wisłoujście - fortyfikacja z XVI wieku, która strzegła wejścia do portu gdańskiego. Ta mniej znana atrakcja stanowi doskonałe uzupełnienie wizyty na półwyspie i pozwala lepiej zrozumieć strategiczne znaczenie tego miejsca na przestrzeni wieków.

Zarówno Muzeum II Wojny Światowej, jak i Westerplatte to miejsca, które nie tylko opowiadają o tragicznych wydarzeniach z przeszłości, ale również niosą uniwersalne przesłanie o wartości pokoju i potrzebie dialogu między narodami. Dla miłośników historii są to punkty obowiązkowe podczas wizyty w Gdańsku, pozwalające lepiej zrozumieć skomplikowane dzieje Polski i Europy w XX wieku.

Sercem historycznego Gdańska jest bez wątpienia Bazylika Mariacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - monumentalna świątynia, która przez wieki górowała nad panoramą miasta. Ta gotycka budowla, wznoszona przez 159 lat (1343-1502), jest największym ceglanym kościołem w Europie, mogącym pomieścić nawet 25 tysięcy wiernych. Jej monumentalne rozmiary - 105 metrów długości, 66 metrów szerokości i 28 metrów wysokości nawy głównej - do dziś robią ogromne wrażenie na odwiedzających.

Wnętrze bazyliki kryje prawdziwe skarby sztuki sakralnej. Jednym z najcenniejszych jest XV-wieczny ołtarz główny autorstwa Michaela z Augsburga, przedstawiający koronację Najświętszej Maryi Panny. Uwagę przyciąga również astronomiczny zegar z 1464 roku, dzieło Hansa Düringera, który oprócz godzin wskazuje fazy księżyca i położenie planet. Zegar ten jest nie tylko precyzyjnym urządzeniem pomiarowym, ale również dziełem sztuki zdobniczej.

Najbardziej charakterystycznym elementem bazyliki jest jednak jej wieża o wysokości 78 metrów, na którą prowadzi 409 schodów. Trud wspinaczki wynagradza spektakularny widok na Stare Miasto, port i Zatokę Gdańską. Według lokalnej legendy, z wieży Bazyliki Mariackiej można zobaczyć wszystkie najważniejsze wydarzenia, jakie rozegrały się w historii miasta - od czasów świetności Hanzy po tragiczne momenty II wojny światowej.

Ciekawostką jest fakt, że w krypcie pod posadzką bazyliki spoczywają szczątki słynnego astronoma Jana Heweliusza, a także innych znamienitych gdańszczan. W czasie II wojny światowej świątynia została poważnie zniszczona - zawaliło się sklepienie, spłonęły dachy i część wyposażenia. Odbudowa trwała kilkadziesiąt lat, a niektóre prace konserwatorskie prowadzone są do dziś.

Opuszczając bazylikę i kierując się w stronę głównej arterii Starego Miasta, natrafimy na dwie monumentalne bramy, które przez wieki stanowiły wizytówkę Gdańska - Bramę Wyżynną i Bramę Złotą.

Brama Wyżynna, wzniesiona w latach 1574-1576 według projektu Hansa Kramera, była głównym wjazdem do miasta od strony południowej. Ten renesansowy budynek, ozdobiony herbami Polski, Prus Królewskich i Gdańska, witał przybyszów łacińską sentencją 'Iustitia et pietas duo sunt regnorum omnium fundamenta' (Sprawiedliwość i pobożność są fundamentem wszystkich królestw). Obecnie w Bramie Wyżynnej mieści się punkt informacji turystycznej, gdzie można zaopatrzyć się w mapy i przewodniki po mieście.

Zaledwie kilkadziesiąt metrów dalej znajduje się Brama Złota - prawdziwa perła renesansowej architektury, wzniesiona w latach 1612-1614 według projektu Abrahama van den Blocke'a. Jej nazwa pochodzi od bogato zdobionych złoconych elementów, które niegdyś zdobiły fasadę. Brama została niemal całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej i odbudowana dopiero w 1997 roku. Osiem alegorycznych figur zdobiących attykę symbolizuje cnoty, którymi powinni kierować się mieszkańcy miasta: Pokój, Wolność, Bogactwo, Sławę, Zgodę, Sprawiedliwość, Pobożność i Mądrość.

Między Bramą Wyżynną a Złotą rozciąga się ulica Długa, która prowadzi do jednego z najpiękniejszych placów w Europie - Długiego Targu. Ta reprezentacyjna przestrzeń miejska, będąca rozszerzeniem ulicy Długiej, przez wieki była sercem życia publicznego i handlowego Gdańska. To tutaj odbywały się najważniejsze uroczystości, jarmarki i publiczne zgromadzenia.

Centralnym punktem Długiego Targu jest Fontanna Neptuna - symbol miasta, wzniesiona w latach 1606-1615. Posąg rzymskiego boga mórz, wykonany z brązu według projektu Petera Husena, nawiązuje do morskiej tożsamości Gdańska. Według lokalnej legendy, to właśnie Neptun przyczynił się do powstania słynnego gdańskiego likieru Goldwasser, trącając swoim trójzębem wodę, która zamieniła się w złote drobinki.

Wokół placu wznoszą się bogato zdobione kamienice patrycjuszowskie, z których najsłynniejszą jest Dom Uphagena przy ulicy Długiej 12. Ta XVIII-wieczna rezydencja zamożnego kupca Jana Uphagena została przekształcona w muzeum wnętrz mieszczańskich, pozwalające przenieść się w czasie i zobaczyć, jak żyły elity Gdańska w okresie jego największej świetności.

Poza głównymi atrakcjami turystycznymi, Gdańsk kryje wiele mniej znanych, ale równie fascynujących miejsc, które pozwalają lepiej zrozumieć złożoną historię miasta. Jednym z takich ukrytych skarbów jest Romanesque Cellar - romańska piwnica ukryta pod Kościołem Dominikanów św. Mikołaja. Ta XIII-wieczna konstrukcja jest jednym z najstarszych zachowanych elementów architektonicznych w mieście i daje wyobrażenie o tym, jak wyglądał Gdańsk w swoich początkach. Zwiedzanie tego miejsca to prawdziwa podróż w czasie, pozwalająca zobaczyć fundamenty, na których wyrosło późniejsze hanzeatyckie miasto.

Nieopodal Bazyliki Mariackiej znajduje się urokliwa ulica Mariacka, często pomijana przez turystów spieszących do głównych atrakcji. Tymczasem to właśnie tutaj można poczuć autentycznego ducha dawnego Gdańska. Ulica słynie z charakterystycznych przedproży - tarasów przed wejściami do kamienic, które były symbolem statusu ich właścicieli. Dziś mieszczą się tu liczne pracownie i galerie bursztynu, nawiązujące do tradycji miasta jako światowego centrum handlu tym 'bałtyckim złotem'. Warto wiedzieć, że na ulicy Mariackiej znajduje się również Muzeum Archeologiczne, które prezentuje prehistorię Gdańska i regionu Pomorza, a także tysiącletnią historię miasta. Szczególnie interesująca jest ekspozycja poświęcona bursztynowi, ukazująca jego znaczenie w kulturze i gospodarce regionu na przestrzeni wieków.

Mało kto wie, że pod powierzchnią Gdańska kryje się rozległa sieć podziemnych korytarzy i piwnic, które przez wieki służyły jako magazyny dla kupców hanzeatyckich. Niektóre z nich są dostępne dla zwiedzających, jak choćby piwnice pod Dworem Artusa, gdzie można zobaczyć, jak przechowywano cenne towary sprowadzane z całego świata. Te podziemne przestrzenie opowiadają fascynującą historię o handlowych powiązaniach Gdańska z odległymi krajami i kulturami.

Z kolei dla tych, którzy interesują się historią morską, obowiązkowym punktem programu powinno być Narodowe Muzeum Morskie, rozlokowane w kilku obiektach na terenie miasta. Jego główna siedziba mieści się w zabytkowych spichlerzach na wyspie Ołowianka, ale równie interesujące są ekspozycje w historycznym Żurawiu - średniowiecznym dźwigu portowym, który przez wieki był symbolem gospodarczej potęgi miasta. Można tu zobaczyć, jak funkcjonował ten unikalny mechanizm napędzany siłą ludzkich mięśni, a także poznać historię gdańskiego szkutnictwa i handlu morskiego.

Jednym z najbardziej niezwykłych miejsc w Gdańsku, o którym niewiele osób wie, jest Twierdza Wisłoujście - fortyfikacja z XVI wieku, położona przy ujściu Wisły do Bałtyku. Ta doskonale zachowana budowla obronna przez wieki strzegła dostępu do gdańskiego portu. Jej charakterystycznym elementem jest okrągła wieża latarni morskiej, z której roztacza się spektakularny widok na Zatokę Gdańską. Twierdza była świadkiem wielu historycznych wydarzeń, w tym oblężenia Gdańska przez wojska Stefana Batorego w 1577 roku.

Warto również wspomnieć o lokalnych legendach i opowieściach, które dodają kolorytu historycznym miejscom. Jedną z nich jest historia Karoli Bober, lokalnej piekarki, która prowadzi warsztat piekarniczy i dzieli się opowieściami o regionie kaszubskim. Szczególnie poruszająca jest historia trzech brytyjskich pilotów, którzy rozbili się w okolicy podczas II wojny światowej. Ta opowieść, przekazywana z pokolenia na pokolenie, stanowi żywe świadectwo trudnych czasów i międzynarodowych powiązań, które kształtowały losy miasta.

Dla miłośników historii interesującym doświadczeniem może być również rejs galeonem na Westerplatte, dostępny sezonowo. Ta stylizowana na historyczny statek jednostka pozwala spojrzeć na Gdańsk z perspektywy wody - tak jak widzieli go przez wieki żeglarze i kupcy przybywający do miasta. Podczas rejsu można podziwiać panoramę Starego Miasta, historyczne fortyfikacje i przemysłowe dziedzictwo portu gdańskiego.

Gdańsk to miasto, które najlepiej poznaje się powoli, schodząc z utartych szlaków turystycznych i zagłębiając się w jego mniej znane zakamarki. To właśnie tam, z dala od tłumów, można odkryć prawdziwe skarby i usłyszeć fascynujące historie, które nie trafiły do oficjalnych przewodników. Każda uliczka, każdy zaułek i każdy historyczny budynek ma swoją opowieść, która czeka, by ją odkryć.