Północna część Polski to region o bogatej i zróżnicowanej kulturze ludowej, której najpiękniejsze oblicze możemy podziwiać podczas dwóch wyjątkowych festiwali: Kaszubskich Spotkań z Folklorem Świata oraz Sielava Folk Festiwalu.

Kaszubskie Spotkania z Folklorem Świata odbywające się w malowniczej miejscowości Wiele to prawdziwa perełka wśród polskich festiwali folklorystycznych. Historia tego wydarzenia sięga lat 90. XX wieku, kiedy to lokalni działacze kulturalni postanowili stworzyć platformę wymiany tradycji między Kaszubami a innymi kulturami świata. Festiwal odbywa się zwykle w lipcu, trwając przez kilka dni wypełnionych muzyką, tańcem i śpiewem.

To, co wyróżnia Kaszubskie Spotkania, to przede wszystkim ich międzynarodowy charakter. Na jednej scenie możemy podziwiać zarówno lokalne zespoły prezentujące tradycyjne kaszubskie tańce, jak i grupy folklorystyczne z najodleglejszych zakątków świata - od Ameryki Południowej po Azję. Sercem festiwalu jest amfiteatr położony nad malowniczym Jeziorem Wielewskim, gdzie odbywają się główne koncerty. Warto wiedzieć, że Kaszubi posiadają własny język, uznany oficjalnie za język regionalny, a podczas festiwalu można usłyszeć tradycyjne pieśni wykonywane właśnie w tym języku.

Nieodłącznym elementem wydarzenia są warsztaty rękodzieła, podczas których można poznać tajniki haftu kaszubskiego, wyrobu ceramiki czy tradycyjnych instrumentów muzycznych, takich jak diabelskie skrzypce czy burczybas. Według lokalnej legendy, burczybas - instrument przypominający bęben z końskim włosiem - powstał, gdy kaszubski rybak próbował naśladować dźwięk morza podczas sztormu. Festiwal to również okazja do spróbowania regionalnych specjałów, jak ruchanki (rodzaj racuchów), śledzie po kaszubsku czy słynna nalewka z kaszubskich jagód.

Z kolei Sielava Folk Festiwal w Ogartówku to stosunkowo młode, ale niezwykle dynamicznie rozwijające się wydarzenie kulturalne na mapie Pomorza. Nazwa festiwalu pochodzi od sielawy - ryby występującej w okolicznych jeziorach, co podkreśla silny związek wydarzenia z lokalną przyrodą i tradycjami. Festiwal odbywa się zwykle w sierpniu, w urokliwej scenerii wiejskich zabudowań i lasów otaczających Ogartówko.

To, co czyni Sielava Folk Festiwal wyjątkowym, to jego kameralny charakter i autentyczność. W przeciwieństwie do wielu komercyjnych imprez, tutaj można doświadczyć prawdziwego ducha dawnej wsi pomorskiej. Organizatorzy kładą duży nacisk na edukację - podczas festiwalu odbywają się liczne warsztaty, gdzie pod okiem mistrzów można nauczyć się tradycyjnych tańców, pieśni, a nawet gry na ludowych instrumentach. Szczególnie popularne są warsztaty gry na pomorskich dudach - instrumencie, który niemal zaniknął, a został odtworzony dzięki pasjonatom folkloru.

Festiwal słynie również z 'Nocy Kupały' - widowiskowej rekonstrukcji dawnych obrzędów związanych z przesileniem letnim. Według lokalnych przekazów, tej nocy można odnaleźć mityczny kwiat paproci, który przynosi szczęście i bogactwo. Wieczorne koncerty przy ogniskach, wspólne śpiewy i tańce tworzą niepowtarzalną atmosferę, pozwalającą przenieść się w czasie do dawnych wieków.

Oba festiwale, choć różniące się skalą i charakterem, łączy autentyczność i głęboki szacunek dla tradycji. Kaszubskie Spotkania z Folklorem Świata oferują bardziej rozbudowany program i międzynarodową atmosferę, co czyni je atrakcyjnymi dla szerokiego grona odbiorców. Z kolei Sielava Folk Festiwal przyciąga przede wszystkim prawdziwych pasjonatów folkloru, ceniących kameralność i możliwość aktywnego uczestnictwa w wydarzeniu. Niezależnie od wyboru, każdy z tych festiwali stanowi doskonałą okazję do poznania bogatej kultury ludowej północnej Polski.

Przenosząc się na południe Polski, trafiamy do malowniczej Małopolski, gdzie w niewielkiej miejscowości Myślec odbywa się jedno z najbardziej uznanych wydarzeń folklorystycznych w kraju - PANNONICA FOLK FESTIVAL. Nazwa festiwalu nawiązuje do 'Pannonii' - historycznej krainy obejmującej część dzisiejszych Węgier, Austrii i Bałkanów, co doskonale oddaje ideę wydarzenia łączącego tradycje muzyczne różnych regionów Europy Środkowo-Wschodniej.

Historia PANNONIKI sięga 2013 roku, kiedy to grupa pasjonatów muzyki folkowej postanowiła stworzyć wydarzenie promujące autentyczny folklor karpacki. Z roku na rok festiwal zyskiwał na popularności, by obecnie stać się jednym z najważniejszych punktów na mapie europejskich wydarzeń folkowych. Co ciekawe, festiwal odbywa się na łące w dolinie rzeki Biała, u podnóża Pogórza Rożnowskiego, co tworzy niepowtarzalną, sielską atmosferę.

To, co wyróżnia PANNONICĘ spośród innych festiwali, to niezwykłe połączenie tradycji z nowoczesnością. Na festiwalowych scenach można usłyszeć zarówno autentyczną muzykę ludową wykonywaną przez wiekowych mistrzów, jak i nowoczesne interpretacje folkloru tworzone przez młodych artystów. Szczególnie cenione są występy kapel łemkowskich i romskich, które prezentują unikalne style muzyczne, niemal nieobecne w głównym nurcie kultury.

Festiwal słynie z 'Nocy Tańca' - całonocnych potańcówek, podczas których uczestnicy mogą nauczyć się tradycyjnych kroków pod okiem doświadczonych tancerzy. Według lokalnych przekazów, niektóre z tych tańców mają magiczną moc jednoczenia ludzi różnych kultur i narodowości. Nie brakuje również warsztatów śpiewu białego - archaicznej techniki wokalnej charakterystycznej dla Karpat, której brzmienie potrafi wywołać ciarki na plecach nawet u najbardziej doświadczonych słuchaczy.

PANNONICA to także uczta dla podniebienia. Festiwalowe jadło opiera się na tradycyjnych recepturach regionu - można skosztować proziaki (rodzaj podpłomyków), kwaśnicę, czy słynną zalewajkę. Lokalni wytwórcy oferują również naturalne nalewki i miody pitne przygotowywane według receptur przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Festiwal ma również wymiar edukacyjny - organizowane są liczne wykłady i dyskusje poświęcone kulturze ludowej, jej ochronie i znaczeniu we współczesnym świecie. Szczególnie cenne są spotkania z najstarszymi mieszkańcami regionu, którzy dzielą się wspomnieniami o dawnych zwyczajach i obrzędach, często już zapomnianych.

PANNONICA FOLK FESTIVAL to wydarzenie dla prawdziwych koneserów muzyki folkowej, ceniących autentyczność i wysoką jakość artystyczną. W przeciwieństwie do bardziej komercyjnych imprez, tutaj na pierwszym miejscu stawia się szacunek dla tradycji i jej wierną prezentację. Festiwal przyciąga zarówno polskich, jak i zagranicznych miłośników folkloru, tworząc międzynarodową społeczność połączoną miłością do muzyki ludowej.

Warto podkreślić, że PANNONICA została wielokrotnie wyróżniona w branżowych konkursach jako jeden z najlepiej zorganizowanych festiwali folkowych w Europie. Organizatorzy dbają o każdy szczegół - od doboru artystów, przez nagłośnienie dostosowane do specyfiki muzyki akustycznej, po ekologiczne rozwiązania minimalizujące wpływ wydarzenia na środowisko naturalne.

Dla tych, którzy cenią sobie autentyczne doświadczenia kulturalne, PANNONICA FOLK FESTIVAL stanowi obowiązkowy punkt na festiwalowej mapie Polski. To miejsce, gdzie tradycja nie jest jedynie eksponatem muzealnym, ale żywym, pulsującym elementem współczesnej kultury, zdolnym porwać do tańca i wzruszyć nawet najbardziej wymagających odbiorców.

Wschodnie i południowo-wschodnie rubieże Polski to obszary, gdzie przez wieki przenikały się różne kultury, religie i tradycje. To właśnie tam odbywają się dwa niezwykłe festiwale: Festiwal Kultury Pogranicza Folkowisko w Gorajcu oraz Łemkowska Watra w Zdyni, które w wyjątkowy sposób celebrują dziedzictwo kulturowe tych regionów.

Festiwal Kultury Pogranicza Folkowisko to wydarzenie, które od 2011 roku odbywa się w niewielkiej wsi Gorajec na Roztoczu, zaledwie kilkanaście kilometrów od granicy z Ukrainą. Miejscowość ta ma fascynującą historię - przed II wojną światową była zamieszkana przez Polaków, Ukraińców i Żydów, co do dziś znajduje odzwierciedlenie w lokalnej architekturze, w tym w zabytkowej drewnianej cerkwi z XVII wieku, która stanowi jedno z centralnych miejsc festiwalu.

Folkowisko wyróżnia się interdyscyplinarnym charakterem - to nie tylko koncerty muzyki folkowej, ale także warsztaty rzemiosła, wykłady, pokazy filmowe i spektakle teatralne. Każda edycja festiwalu ma swój temat przewodni, często nawiązujący do lokalnych legend i tradycji. Szczególnie interesujące są opowieści o 'Sokalskim Berku' - mitycznym zbójniku, który według podań miał ukryć skarb gdzieś w okolicznych lasach. Niektórzy uczestnicy festiwalu żartują, że przybywają do Gorajca nie tylko dla muzyki, ale także w nadziei na odnalezienie legendarnego skarbu.

Jednym z najbardziej wyjątkowych elementów Folkowiska są warsztaty dawnych rzemiosł. Pod okiem mistrzów można nauczyć się wyplatania z wikliny, garncarstwa, kowalstwa czy tradycyjnego piekarnictwa. Szczególnie popularne są zajęcia z wyrobu piszczałek i fujarek z wierzbowych gałęzi - według lokalnych przekazów, instrument wykonany własnoręcznie ma szczególną moc przywoływania dobrych duchów.

Festiwal słynie również z 'Nocy Kupały' - widowiskowej rekonstrukcji dawnych obrzędów związanych z przesileniem letnim. Uczestnicy tworzą wianki z ziół i kwiatów, które następnie puszczają na wodę przy akompaniamencie tradycyjnych pieśni. Zgodnie z dawnym wierzeniem, dziewczyna, której wianek zostanie wyłowiony przez kawalera, wkrótce wyjdzie za mąż.

Z kolei Łemkowska Watra w Zdyni to najważniejsze wydarzenie kulturalne dla społeczności łemkowskiej - jednej z grup etnicznych zamieszkujących polskie i ukraińskie Karpaty. Historia festiwalu jest nierozerwalnie związana z tragicznymi losami Łemków, którzy w ramach akcji 'Wisła' w 1947 roku zostali przymusowo przesiedleni z rodzinnych terenów na Ziemie Odzyskane. Watra (co w języku łemkowskim oznacza 'ognisko') po raz pierwszy została zorganizowana w 1983 roku jako forma podtrzymania tożsamości kulturowej rozproszonej społeczności.

Centralnym punktem festiwalu jest ceremonialne rozpalenie watry - wielkiego ogniska, które płonie przez cały czas trwania wydarzenia. Według łemkowskich wierzeń, ogień ma moc oczyszczającą i jednoczącą - w jego blasku zacierają się podziały i konflikty. Wokół watry odbywają się koncerty tradycyjnej muzyki łemkowskiej, charakteryzującej się melancholijnym brzmieniem i tekstami opowiadającymi o tęsknocie za utraconą ojczyzną.

Wyjątkowym elementem Łemkowskiej Watry są pokazy dawnych obrzędów, takich jak 'Łemkowskie Wesele' - rekonstrukcja tradycyjnej ceremonii ślubnej z wszystkimi jej elementami: od swatania, przez zaręczyny, po wielodniowe wesele pełne tańców, przyśpiewek i rytuałów. Szczególnie poruszający jest moment, gdy panna młoda żegna się z rodzinnym domem, co w kontekście historycznych przesiedleń nabiera dodatkowego, symbolicznego wymiaru.

Festiwal to również okazja do poznania łemkowskiej kuchni, słynącej z takich specjałów jak kiesełycia (zupa na zakwasie), hruby (rodzaj klusek ziemniaczanych) czy banusz (potrawa z kukurydzy). Według starych przekazów, niektóre z tych dań mają właściwości lecznicze, a ich receptury były przekazywane ustnie przez pokolenia.

Porównując oba festiwale, można zauważyć, że Folkowisko ma bardziej inkluzywny charakter, przyciągając szerokie grono odbiorców zainteresowanych kulturą pogranicza w ogóle. Łemkowska Watra z kolei koncentruje się na celebrowaniu konkretnej tradycji etnicznej, stanowiąc rodzaj 'powrotu do korzeni' dla rozsianych po świecie Łemków. Folkowisko oferuje bardziej zróżnicowany program artystyczny, podczas gdy Watra zachwyca autentycznością i głębokim zakorzenieniem w konkretnej tradycji. Niezależnie od różnic, oba festiwale łączy głęboki szacunek dla dziedzictwa kulturowego i dążenie do jego zachowania dla przyszłych pokoleń.

Zarówno Festiwal Kultury Pogranicza Folkowisko, jak i Łemkowska Watra w Zdyni to wydarzenia, które pozwalają doświadczyć autentycznego folkloru w jego naturalnym kontekście. To nie tylko okazja do posłuchania muzyki czy obejrzenia tańców, ale przede wszystkim możliwość zanurzenia się w żywej tradycji, która mimo historycznych przeciwności przetrwała do naszych czasów.