Białystok, stolica województwa podlaskiego, stanowi doskonały punkt startowy dla kulinarnej podróży po regionie. To właśnie tutaj znajdują się trzy wyjątkowe miejsca, gdzie tradycyjna kuchnia podlaska prezentowana jest w najlepszym wydaniu.

Pierwszym przystankiem jest restauracja Zapiecek Jadło Podlaskie, zlokalizowana w samym sercu miasta przy Rynku Kościuszki. Lokal urządzony w stylu wiejskiej chaty wprowadza gości w klimat podlaskiej wsi. Menu opiera się na tradycyjnych recepturach przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Flagowym daniem jest babka ziemniaczana – prawdziwy symbol kuchni podlaskiej. W Zapiecku przygotowywana jest według oryginalnej receptury z tartych ziemniaków, boczku i cebuli, zapiekana do uzyskania chrupiącej skórki. Warto spróbować również kiszki ziemniaczanej, kartaczy nadziewanych mięsem czy chłodnika litewskiego. Ceny w Zapiecku są umiarkowane, co w połączeniu z dużymi porcjami czyni to miejsce atrakcyjnym dla rodzin.

Zaledwie kilka kroków dalej, również przy Rynku Kościuszki, znajduje się Gospoda Podlaska. Lokal wyróżnia się rustykalnym wystrojem z drewnianymi meblami i tradycyjnymi ozdobami. Menu koncentruje się na potrawach charakterystycznych dla regionu, jednak z lekką nutą nowoczesności. Szczególnie godne polecenia są pierogi z różnymi nadzieniami – od klasycznych z mięsem, przez ruskie, aż po sezonowe z jagodami czy borówkami. Gospoda słynie również z sękacza – tradycyjnego ciasta pieczonego warstwami na obracającym się wałku nad ogniem. Według lokalnej legendy, najlepszy sękacz powinien mieć dokładnie 40 warstw, a do jego przygotowania potrzeba aż 40 jaj. Ten wyjątkowy wypiek jest nieodłącznym elementem podlaskich wesel i uroczystości rodzinnych. Ceny w Gospodzie są nieco wyższe niż w Zapiecku, ale jakość dań w pełni to rekompensuje.

Trzecim białostockim przystankiem jest Restauracja Lipcowy Ogród, położona nieco dalej od centrum, przy ulicy 42 Pułku Piechoty. Miejsce to wyróżnia się pięknym, przestronnym ogrodem, gdzie w sezonie letnim można delektować się podlaskimi specjałami na świeżym powietrzu. Menu restauracji łączy tradycyjne podlaskie dania z kuchnią polską i europejską. Na szczególną uwagę zasługuje chleb własnego wypieku, podawany z domowym smalcem i ogórkami kiszonymi. Wśród dań głównych królują mięsa – schab po podlasku z sosem grzybowym czy polędwiczki w sosie z lokalnych jagód. Lipcowy Ogród oferuje również bogaty wybór nalewek własnej produkcji, w tym słynną żubrówkę – wódkę z trawą żubrową, która rośnie tylko w Puszczy Białowieskiej. Ceny są tu wyższe niż w pozostałych lokalach, ale elegancki wystrój i profesjonalna obsługa czynią to miejsce idealnym na specjalne okazje.

Porównując te trzy białostockie lokale, można zauważyć, że Zapiecek stawia na autentyczność i domową atmosferę, Gospoda Podlaska na tradycję z nutą nowoczesności, a Lipcowy Ogród na elegancję i szerszy wybór dań. Pod względem cenowym najbardziej przystępny jest Zapiecek, podczas gdy Lipcowy Ogród plasuje się w wyższej kategorii cenowej. Wszystkie trzy miejsca łączy jednak pasja do lokalnych produktów i szacunek dla kulinarnego dziedzictwa regionu.

Opuszczając Białystok, warto skierować się do mniejszych miejscowości, gdzie tradycyjna kuchnia podlaska kultywowana jest z jeszcze większym pietyzmem, a lokalne specjały przygotowywane są według receptur przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

W Hajnówce, bramie do Puszczy Białowieskiej, znajduje się restauracja Smaki Podlasia. Ten niepozorny lokal przy ulicy Księdza Ignacego Wierobieja to prawdziwa skarbnica regionalnych przysmaków. Restauracja słynie z potraw przygotowywanych według starych receptur, z wykorzystaniem lokalnych produktów. Szczególnie godne polecenia są marciszki – placki ziemniaczane z dodatkiem mięsa mielonego, cebuli i przypraw, smażone na głębokim tłuszczu. Historia tego dania sięga czasów, gdy ubodzy mieszkańcy Podlasia musieli wykazać się kreatywnością, by nakarmić rodzinę przy ograniczonych zasobach. Dziś marciszki to przysmak poszukiwany przez turystów. W menu znajdziemy również soliankę – gęstą, kwaśno-pikantną zupę o rosyjskim rodowodzie, która na stałe zagościła w podlaskiej kuchni. Ceny w Smakach Podlasia są przystępne, a porcje obfite, co czyni to miejsce idealnym przystankiem podczas zwiedzania okolic Puszczy Białowieskiej.

Kolejnym punktem na kulinarnej mapie Podlasia jest Kuchnia Dobromil, położona w malowniczej wsi Dobromil niedaleko Białowieży. To miejsce wyjątkowe – połączenie restauracji z gospodarstwem agroturystycznym, gdzie goście mogą nie tylko skosztować tradycyjnych potraw, ale również zobaczyć, jak powstają. Kuchnia Dobromil specjalizuje się w daniach przygotowywanych z produktów pochodzących z własnego gospodarstwa lub od okolicznych rolników. Wizytówką lokalu jest chleb na zakwasie wypiekany w tradycyjnym piecu opalanym drewnem. Według lokalnej legendy, zakwas używany do wypieku ma ponad 100 lat i został przekazany obecnym właścicielom przez babcię jednego z nich. Wśród dań głównych na uwagę zasługują pierogi z dziczyzną oraz babka ziemniaczana z sosem z prawdziwków zbieranych w okolicznych lasach. Ceny są tu nieco wyższe niż w Smakach Podlasia, ale możliwość obcowania z autentyczną wiejską kulturą w pełni to rekompensuje.

Podróżując dalej na wschód, docieramy do wsi Kruszyniany, gdzie znajduje się Tatarska Jurta – miejsce wyjątkowe nie tylko na mapie Podlasia, ale całej Polski. Ta restauracja prowadzona przez rodzinę tatarską to prawdziwe okno na kulturę i kuchnię potomków tatarskich osadników, którzy przybyli na te tereny w XVII wieku. Lokal mieści się w tradycyjnej jurcie, a jego wystrój nawiązuje do kultury tatarskiej. Menu oferuje autentyczne dania kuchni tatarskiej, które przez wieki wzbogacały podlaską tradycję kulinarną. Flagowym daniem są kołduny – małe pierożki nadziewane mięsem jagnięcym z dodatkiem cebuli i przypraw. Historia głosi, że kołduny były ulubionym daniem księcia Witolda, który sprowadził Tatarów na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego. Warto spróbować również pierekaczewnika – wielowarstwowego ciasta przekładanego mięsem lub serem, które wymaga niezwykłej zręczności w przygotowaniu. Każda warstwa musi być tak cienka, by można było przez nią przeczytać gazetę. Ceny w Tatarskiej Jurcie są umiarkowane, a porcje zadowolą nawet najbardziej wymagających gości.

Ostatnim przystankiem na naszej kulinarnej trasie jest Trześcianka – malownicza wieś położona w sercu Podlasia, słynąca z tradycyjnej drewnianej architektury i kolorowych okiennic. To tutaj, pod numerem 62A, znajduje się Sielskie Podlasie – miejsce, które obecnie jest zamknięte, ale planuje ponowne otwarcie na majówkę 2025 roku. Przed zamknięciem lokal ten słynął z autentycznej kuchni podlaskiej z wpływami białoruskimi. Szczególnie cenione były bliny – puszyste placki drożdżowe podawane z różnymi dodatkami, od tradycyjnej śmietany i kawioru po konfitury z lokalnych owoców. Historia blinów na Podlasiu sięga czasów, gdy tereny te były częścią Wielkiego Księstwa Litewskiego, a później Imperium Rosyjskiego. Dziś stanowią one nieodłączny element lokalnej kuchni. Miejsce to, choć obecnie niedostępne, warto zapamiętać na przyszłość, gdyż zapowiada powrót z jeszcze bogatszą ofertą tradycyjnych potraw.

Porównując te cztery lokale, można zauważyć, że każdy z nich oferuje nieco inną perspektywę na kuchnię podlaską. Smaki Podlasia koncentrują się na tradycyjnych daniach z okolic Puszczy Białowieskiej, Kuchnia Dobromil stawia na produkty z własnego gospodarstwa, Tatarska Jurta wprowadza elementy kuchni tatarskiej, a Sielskie Podlasie (gdy ponownie otworzy swoje podwoje) będzie prezentować kuchnię z wpływami białoruskimi. Cenowo najbardziej przystępne są Smaki Podlasia, podczas gdy Kuchnia Dobromil i Tatarska Jurta oferują nieco droższe, ale bardziej wyjątkowe doświadczenia kulinarne.

Kuchnia podlaska, choć głęboko zakorzeniona w tradycji, nie pozostaje w miejscu. Współcześni szefowie kuchni z szacunkiem podchodzą do kulinarnego dziedzictwa regionu, jednocześnie wprowadzając subtelne innowacje, które pozwalają tradycyjnym potrawom zaistnieć w nowoczesnym kontekście.

Zapiecek Jadło Podlaskie w Białymstoku doskonale ilustruje to podejście. Choć restauracja serwuje klasyczne dania podlaskie, szef kuchni nie boi się eksperymentować z formą podania czy dodatkami. Tradycyjna babka ziemniaczana zyskuje nowe oblicze dzięki sosowi z lokalnych grzybów i ziołom zbieranym w okolicznych lasach. Kartacze, zwane też cepelinami, to kolejny przykład dania, które łączy tradycję z nowoczesnością. Te duże kluski z ciasta ziemniaczanego nadziewane mięsem mają litewskie korzenie, ale na Podlasiu zyskały lokalny charakter. W Zapiecku serwowane są z różnymi dodatkami – od klasycznej okrasy ze skwarkami po bardziej wyrafinowane sosy grzybowe. Ceny w Zapiecku są umiarkowane, co czyni tradycyjną kuchnię podlaską dostępną dla szerokiego grona odbiorców.

Gospoda Podlaska, również zlokalizowana w Białymstoku, idzie o krok dalej w łączeniu tradycji z nowoczesnością. Lokal ten słynie z kiszki ziemniaczanej – potrawy, która kiedyś była daniem biedoty, a dziś jest kulinarnym symbolem regionu. Kiszka ziemniaczana to farsz z tartych ziemniaków, cebuli i przypraw, tradycyjnie pieczony w jelicie wieprzowym. W Gospodzie Podlaskiej danie to przygotowywane jest według tradycyjnej receptury, ale podawane w nowoczesny sposób – z sosem z podgrzybków i konfiturą z czerwonej cebuli. Innym przykładem twórczego podejścia do tradycji jest chłodnik podlaski – zimna zupa na bazie kefiru z dodatkiem ogórków, rzodkiewki, jajka i koperku. W Gospodzie serwowana jest w nowoczesnej odsłonie – z pianką z koperku i chipsem z buraków. Ceny w tym lokalu są nieco wyższe niż w Zapiecku, ale jakość i kreatywność dań w pełni to uzasadniają.

Restauracja Lipcowy Ogród w Białymstoku reprezentuje najbardziej nowoczesne podejście do kuchni podlaskiej. Szef kuchni czerpie inspiracje z tradycyjnych receptur, ale nie boi się łączyć ich z technikami i składnikami z innych regionów czy krajów. Przykładem może być sękacz – tradycyjne podlaskie ciasto, które w Lipcowym Ogrodzie serwowane jest z kremem mascarpone i sosem z leśnych owoców. Historia sękacza sięga czasów pogańskich, gdy wypiek ten miał symbolizować drzewo życia. Dziś, dzięki kreatywności szefów kuchni, zyskuje nowe życie w nowoczesnej odsłonie. Lipcowy Ogród oferuje również szeroki wybór dań mięsnych, w tym dziczyznę przygotowywaną według starych receptur, ale z wykorzystaniem nowoczesnych technik kulinarnych. Ceny w tej restauracji są najwyższe spośród opisywanych miejsc, ale wyjątkowe doświadczenie kulinarne rekompensuje wyższy koszt.

Tatarska Jurta w Kruszynianach to miejsce, gdzie tradycja jest traktowana ze szczególnym szacunkiem. Kuchnia tatarska, która przez wieki wzbogacała podlaski krajobraz kulinarny, prezentowana jest tu w najbardziej autentycznej formie. Jednocześnie właściciele dbają o to, by dania były przystępne dla współczesnych podniebień. Pierekaczewnik, wielowarstwowe ciasto z nadzieniem mięsnym lub serowym, przygotowywany jest według receptury przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Legenda głosi, że umiejętność przygotowania tego skomplikowanego dania była kiedyś warunkiem dobrego zamążpójścia wśród tatarskich dziewcząt. Dziś pierekaczewnik serwowany jest z dodatkiem świeżych ziół i sosem jogurtowym, co podkreśla jego wyjątkowy smak. Ceny w Tatarskiej Jurcie są umiarkowane, a autentyczność doświadczenia kulinarnego czyni to miejsce wartym odwiedzenia nawet dla osób z ograniczonym budżetem.

Smaki Podlasia w Hajnówce oraz Kuchnia Dobromil w Dobromilu reprezentują najbardziej tradycyjne podejście do kuchni regionu. W tych miejscach receptury przekazywane są z pokolenia na pokolenie, a dania przygotowywane są z lokalnych, sezonowych produktów. Babka ziemniaczana, kiszka ziemniaczana, bliny czy solianka – wszystkie te potrawy serwowane są w formie, która niewiele zmieniła się od pokoleń. Jednocześnie właściciele tych lokali dbają o najwyższą jakość składników, często pochodzących z własnych gospodarstw lub od lokalnych dostawców. Ceny w obu miejscach są przystępne, co pozwala na pełne doświadczenie tradycyjnej kuchni podlaskiej bez nadmiernego obciążania portfela.

Podsumowując, kulinarny szlak Podlasia oferuje niezwykłą podróż przez smaki i tradycje regionu. Od najbardziej autentycznych, wiejskich potraw serwowanych w Smakach Podlasia czy Kuchni Dobromil, przez tatarskie specjały w Kruszynianach, aż po nowoczesne interpretacje tradycyjnych dań w białostockich restauracjach – każdy znajdzie coś dla siebie. Niezależnie od wybranego miejsca, jedno jest pewne – kuchnia podlaska to fascynująca mieszanka wpływów kulturowych, która przez wieki kształtowała się na styku różnych tradycji, tworząc niepowtarzalny kulinarny krajobraz.