Gaustabanen to fascynujący przykład adaptacji infrastruktury wojskowej na potrzeby turystyki. Zbudowana w 1959 roku za kwotę miliona dolarów (astronomiczną jak na owe czasy), początkowo służyła jako tajny system transportowy NATO, wspierający linie komunikacji radiowej na szczycie Gaustatoppen. Przez długie lata kolejka pozostawała ściśle tajnym obiektem wojskowym, niedostępnym dla cywilów. Dopiero w 2010 roku, po gruntownej modernizacji i dostosowaniu do potrzeb ruchu turystycznego, Gaustabanen otworzyła swoje podwoje dla zwiedzających.

System kolejki jest prawdziwym cudem inżynierii. Składa się z dwóch połączonych ze sobą odcinków - pierwszy to zasilany bateriami wagon, który transportuje pasażerów poziomo przez 860 metrów we wnętrzu góry do stacji pośredniej. Następnie pasażerowie przesiadają się do specjalnego wagonu, który pokonuje 1040 metrów po torach zębatych, wznosząc się na wysokość 1800 m n.p.m. Cała konstrukcja została zaprojektowana z niezwykłą precyzją i do dziś stanowi przykład doskonałej inżynierii wojskowej.

Każdy wagon może pomieścić do 25 osób w sezonie letnim i 18 w zimowym, co przekłada się na imponującą liczbę 75 000 odwiedzających rocznie. System został wyposażony w najnowocześniejsze zabezpieczenia i jest regularnie serwisowany, co gwarantuje najwyższy poziom bezpieczeństwa. Wagony są klimatyzowane i wyposażone w system informacji dla pasażerów, który dostarcza interesujących faktów o historii i technologii Gaustabanen podczas podróży.

Szczególnie interesującym aspektem jest fakt, że kolejka została tak zaprojektowana, by być dostępną dla osób w każdym wieku i o różnym stopniu sprawności fizycznej. To sprawia, że Gaustabanen jest doskonałą opcją dla rodzin z dziećmi, seniorów czy osób z ograniczeniami ruchowymi, którzy pragną doświadczyć piękna norweskich gór bez konieczności wspinaczki.

Podróż Gaustabanen to znacznie więcej niż zwykły przejazd kolejką górską - to multisensoryczne doświadczenie łączące historię zimnej wojny z nowoczesną turystyką. Kolejka kursuje codziennie od godziny 10:00, z częstotliwością odjazdów co około 10 minut, co zapewnia płynną obsługę ruchu turystycznego. Ceny biletów są dostosowane do różnych potrzeb - bilet powrotny kosztuje 350 NOK dla dorosłych, przy czym dzieci do 12 roku życia płacą połowę tej kwoty. Dla bardziej aktywnych turystów dostępna jest opcja biletu w jedną stronę za 250 NOK, pozwalająca na piesze zejście ze szczytu.

Po dotarciu na szczyt Gaustatoppen (1883 m n.p.m.) odwiedzający mają dostęp do platformy widokowej, z której przy dobrej pogodzie można podziwiać panoramę obejmującą aż jedną szóstą powierzchni Norwegii. To naprawdę spektakularne doświadczenie, szczególnie o wschodzie lub zachodzie słońca. Na szczycie znajduje się również Gaustatoppen Tourist Lodge, gdzie można delektować się trzydaniową kolacją połączoną z fascynującymi opowieściami z czasów zimnej wojny.

W sezonie zimowym Gaustabanen pełni dodatkową funkcję - służy jako wyciąg narciarski, zapewniając dostęp do terenów narciarstwa pozatrasowego. To sprawia, że atrakcja jest popularna przez cały rok, oferując różnorodne doświadczenia w zależności od sezonu. Dla miłośników historii i tzw. dark tourism, Gaustabanen stanowi unikalną możliwość poznania materialnego dziedzictwa zimnej wojny.

Szczególnie warte uwagi są organizowane tu wycieczki z przewodnikiem, podczas których można poznać fascynującą historię obiektu i jego znaczenie strategiczne w czasach zimnej wojny. Przewodnicy dzielą się nie tylko faktami historycznymi, ale także ciekawostkami technicznymi i anegdotami z czasów, gdy obiekt był ściśle tajny. To dodatkowy wymiar zwiedzania, który sprawia, że wizyta w Gaustabanen staje się prawdziwą lekcją historii.

Planując wizytę w Gaustabanen, warto skorzystać z szeregu udogodnień, które czynią tę atrakcję jeszcze bardziej dostępną. Od 1 lipca do połowy października działa bezpłatny autobus wahadłowy z Rjukan do Gaustabanen i Stavsro, co znacząco ułatwia dotarcie na miejsce. Przy stacji bazowej znajduje się przestronny parking, a centrum informacji turystycznej służy pomocą w zaplanowaniu wizyty.

Rjukan, miasto położone u podnóża góry, samo w sobie jest fascynującym miejscem wpisanym na listę UNESCO ze względu na swoje przemysłowe dziedzictwo. Warto zaplanować wizytę tak, by móc zwiedzić również Norweskie Muzeum Przemysłu Robotniczego oraz zobaczyć słynne lustra słoneczne, które w zimie dostarczają światło do zaciemnionego przez góry centrum miasta.

Dla osób planujących dłuższy pobyt, okolica oferuje różnorodne opcje zakwaterowania - od przytulnych schronisk górskich po komfortowe hotele. Szczególnie interesującą opcją jest nocleg w Gaustatoppen Tourist Lodge, gdzie można doświadczyć wyjątkowej atmosfery wysokogórskiego schroniska połączonej z panoramicznymi widokami.

Przed wizytą warto pamiętać o kilku praktycznych aspektach. Mimo że sama podróż kolejką nie wymaga specjalnego przygotowania, na szczycie Gaustatoppen temperatura może być znacznie niższa niż u podnóża góry. Zaleca się zabranie ciepłej odzieży i przeciwdeszczowej, nawet w letnie dni. Fotografom szczególnie polecamy wizyty w godzinach porannych lub wieczornych, gdy światło jest najlepsze do wykonywania zdjęć panoramicznych.

Warto również wspomnieć o możliwości połączenia wizyty w Gaustabanen z innymi aktywnościami w regionie. Okolica oferuje doskonałe warunki do uprawiania turystyki pieszej, wspinaczki i narciarstwa. W sezonie zimowym można skorzystać z tras narciarskich o różnym poziomie trudności, a latem z rozbudowanej sieci szlaków turystycznych. Dla miłośników historii i kultury, region oferuje liczne muzea i zabytki związane z przemysłową przeszłością Norwegii.