Stolica Rumunii oraz historyczny region Siedmiogrodu (Transylwanii) to obszary, gdzie znajdują się najbardziej imponujące muzea poświęcone rumuńskiemu folklorowi. Każde z nich prezentuje unikalne aspekty bogatej kultury ludowej tego fascynującego kraju.

Narodowe Muzeum Wsi (Muzeul Național al Satului) w Bukareszcie to jeden z najstarszych i największych skansenów w Europie. Założone w 1936 roku, zajmuje imponujący obszar 10 hektarów nad jeziorem Herăstrău. To prawdziwa perełka dla miłośników architektury ludowej - na terenie muzeum zgromadzono ponad 300 autentycznych budynków przeniesionych z różnych regionów Rumunii. Spacerując wśród tradycyjnych chat, kościołów, wiatraków i warsztatów rzemieślniczych, można odbyć fascynującą podróż przez rumuńską wieś od XVIII do XX wieku. Szczególnie interesujące są drewniane cerkwie z Maramuresz oraz tradycyjne gospodarstwa z regionu Mołdawii. Muzeum organizuje regularne pokazy rzemiosła, gdzie można obserwować tradycyjne techniki wyrobu ceramiki, tkactwa czy rzeźby w drewnie.

W przeciwieństwie do rozległego skansenu, Narodowe Muzeum Rumuńskiego Chłopa (The National Museum of the Romanian Peasant) oferuje bardziej skondensowaną, ale równie fascynującą ekspozycję. Mieszczące się w imponującym neorumańskim budynku z 1912 roku, muzeum zostało uhonorowane w 1996 roku prestiżową nagrodą Europejskie Muzeum Roku. Jego kolekcja obejmuje tysiące eksponatów - od tradycyjnych strojów ludowych, przez przedmioty codziennego użytku, po imponujące ikony malowane na szkle. Wyjątkowym elementem ekspozycji jest 'Sala Krzyży' - kolekcja ręcznie rzeźbionych krzyży nagrobnych, które stanowią świadectwo ludowej duchowości i kunsztu artystycznego. Muzeum słynie również z rekonstrukcji tradycyjnych wnętrz chłopskich domostw, które pozwalają poczuć atmosferę dawnej rumuńskiej wsi.

Przenosząc się do Siedmiogrodu, nie sposób pominąć kompleksu muzealnego 'Astra' w Sibiu, który jest największym muzeum na wolnym powietrzu w Europie Południowo-Wschodniej. Rozciąga się na obszarze 96 hektarów wokół malowniczego jeziora w lesie Dumbrava. Muzeum prezentuje ponad 400 obiektów architektury ludowej, w tym unikalne konstrukcje związane z tradycyjnymi rzemiosłami i przemysłem wiejskim. Szczególnie fascynujące są warsztaty wodne - młyny, folusze, tartaki napędzane siłą wody, które stanowią świadectwo pomysłowości dawnych mieszkańców rumuńskiej wsi. 'Astra' to nie tylko ekspozycja budynków - to żywe muzeum, gdzie regularnie odbywają się festiwale folklorystyczne, pokazy rzemiosła i warsztaty dla zwiedzających. Warto zaplanować wizytę podczas jednego z wydarzeń, by doświadczyć autentycznego rumuńskiego folkloru w działaniu.

Uzupełnieniem wizyty w Siedmiogrodzie powinno być Muzeum Etnograficzne Transylwanii (Ethnographical Museum of Transylvania) w Cluj-Napoca. Założone w 1922 roku, jest jednym z najstarszych muzeów etnograficznych w Rumunii. Jego kolekcja obejmuje ponad 50 000 eksponatów, w tym imponujący zbiór tradycyjnych strojów ludowych, ceramiki, mebli i narzędzi rolniczych. Muzeum składa się z dwóch części - ekspozycji w zabytkowym pałacu Reduta oraz skansenu w parku Hoia. W skansenie zgromadzono 33 obiekty architektury ludowej charakterystyczne dla Siedmiogrodu, w tym unikalne drewniane kościoły i bramy seklerskie bogato zdobione snycerką. Szczególnie interesująca jest kolekcja malowanych skrzyń posagowych, które stanowiły ważny element tradycji weselnych w regionie.

Poza głównymi ośrodkami turystycznymi, Rumunia kryje prawdziwe perełki muzealne, które często umykają uwadze przeciętnego turysty. Te mniej znane placówki oferują jednak niezwykle autentyczne spojrzenie na lokalny folklor i tradycje.

W malowniczym mieście Curtea de Argeș, dawnej stolicy Wołoszczyzny, znajduje się kameralne, ale niezwykle bogate w zbiory Miejskie Muzeum Etnografii i Folkloru (Municipal Museum of Ethnography and Folklore). Usytuowane w historycznym centrum miasta, muzeum prezentuje fascynującą kolekcję eksponatów związanych z życiem codziennym, obrzędami i rzemiosłem regionu Argeș. Szczególnie imponujący jest zbiór tradycyjnych strojów ludowych, które wyróżniają się bogatymi haftami i unikalnymi wzorami charakterystycznymi dla południowej Rumunii. Muzeum słynie również z kolekcji ceramiki z pobliskiego ośrodka garncarskiego Horezu, wpisanego na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Ceramika z Horezu, zdobiona charakterystycznymi motywami koguta, gwiazd i spirali, stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów rumuńskiego rzemiosła ludowego. W przeciwieństwie do większych muzeów, tutaj można liczyć na kameralną atmosferę i osobisty kontakt z kustoszami, którzy z pasją dzielą się wiedzą o lokalnych tradycjach.

Przenosząc się na północ kraju, w malowniczej Bukowinie, warto odwiedzić niezwykłe Muzeum Drewnianych Łyżek (The Museum of Wooden Spoons) w Câmpulung Moldovenesc. To jedyne takie miejsce w Europie, a może i na świecie, poświęcone w całości jednemu, pozornie prozaicznemu przedmiotowi. Kolekcja obejmuje ponad 3000 drewnianych łyżek pochodzących z różnych regionów Rumunii i spoza jej granic. Każda łyżka to małe dzieło sztuki, opowiadające historię regionu, z którego pochodzi - poprzez wzory, technikę rzeźbienia i używane drewno. Szczególnie fascynujące są łyżki miłosne (linguri de dragoste), bogato zdobione i wręczane jako dowód uczucia ukochanej osobie. Muzeum pokazuje, jak wiele można dowiedzieć się o kulturze i tradycjach danego regionu poprzez analizę jednego, pozornie prostego przedmiotu codziennego użytku. To miejsce, które zmienia perspektywę patrzenia na ludową sztukę użytkową.

W tym samym mieście znajduje się również Muzeum Etnografii i Sztuki Ludowej (The Museum of Ethnography and Folk Art), które doskonale uzupełnia wizytę w Muzeum Drewnianych Łyżek. Placówka ta koncentruje się na prezentacji bogatych tradycji Bukowiny - regionu słynącego z malowanych monastyrów i wyjątkowego rzemiosła. Kolekcja obejmuje tradycyjne stroje, ceramikę, wyroby z drewna oraz unikalne pisanki bukowińskie, zdobione techniką batikową. Szczególnie cenna jest ekspozycja poświęcona tradycyjnemu tkactwu i haftom, które w Bukowinie osiągnęły niezwykły poziom artystyczny. Muzeum organizuje również warsztaty, podczas których można nauczyć się tradycyjnych technik zdobienia pisanek czy podstaw tkactwa.

W regionie Delty Dunaju, w mieście Tulcea, znajduje się Muzeum Etnografii i Folkloru (Ethnography and Folklore), które prezentuje unikalne aspekty życia w tym fascynującym ekosystemie. Delta Dunaju, wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, to nie tylko unikatowy rezerwat przyrody, ale również miejsce, gdzie przez wieki kształtowała się specyficzna kultura związana z życiem wśród wód, łowieniem ryb i wykorzystywaniem naturalnych zasobów delty. Muzeum prezentuje tradycyjne łodzie, narzędzia rybackie, techniki plecenia z trzciny oraz unikalne stroje ludowe społeczności zamieszkujących deltę, w tym potomków kozaków zaporoskich i staroobrzędowców rosyjskich, którzy znaleźli tu schronienie przed prześladowaniami religijnymi. Ekspozycja pokazuje, jak środowisko naturalne kształtowało kulturę materialną i niematerialną mieszkańców tego regionu, tworząc unikalne tradycje, które przetrwały do dziś.

W południowo-zachodniej Rumunii, w regionie Oltenia, znajduje się fascynujące Muzeum Architektury Ludowej Gorj (Museum of Popular Architecture of Gorj) w Curtișoara. Skansen położony jest wokół zabytkowego dworu bojarskiego (cula) z XVIII wieku i prezentuje tradycyjną architekturę oraz rzemiosło regionu Gorj, znanego z bogatych tradycji artystycznych. Na obszarze 13 hektarów zgromadzono ponad 40 obiektów, w tym charakterystyczne dla regionu domy z gankami wspartymi na rzeźbionych kolumnach, warsztaty rzemieślnicze, młyny wodne i wiatraki. Region Gorj to ojczyzna Constantina Brâncușiego, jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy XX wieku, którego twórczość była głęboko zakorzeniona w lokalnej tradycji rzeźbiarskiej. Muzeum prezentuje również bogate tradycje ceramiczne regionu, szczególnie charakterystyczną czerwoną ceramikę z Horezu, oraz unikalne techniki obróbki drewna.

Poza dużymi kompleksami muzealnymi, Rumunia oferuje również mniejsze, często pomijane przez turystów placówki, które jednak kryją prawdziwe skarby etnograficzne i pozwalają na bardziej intymne spotkanie z rumuńskim folklorem.

Jednym z takich miejsc jest Muzeum Sztuki Ludowej 'Nicolae Minovici' w Bukareszcie. Usytuowane w niezwykłej willi w stylu neorumańskim, zaprojektowanej przez samego Nicolae Minovici na początku XX wieku, muzeum prezentuje imponującą kolekcję sztuki ludowej zgromadzoną przez rodzinę Minovici. Bracia Nicolae i Dumitru Minovici byli pionierami w docenianiu i kolekcjonowaniu rumuńskiej sztuki ludowej w czasach, gdy była ona często niedoceniana przez elity. Kolekcja obejmuje ponad 6000 eksponatów, w tym unikalne ikony malowane na szkle, tradycyjne stroje, ceramikę i meble ludowe. Szczególnie cenna jest kolekcja drewnianych krzyży nagrobnych z Maramuresz, które stanowią wyjątkowy przykład ludowej sztuki sakralnej. W przeciwieństwie do większych muzeów, tutaj można podziwiać eksponaty w autentycznym otoczeniu tradycyjnego rumuńskiego domu, co tworzy wyjątkową, intymną atmosferę. Willa sama w sobie jest dziełem sztuki, łączącym elementy tradycyjnej architektury rumuńskiej z modernistycznymi rozwiązaniami początku XX wieku.

Warto porównać to kameralne muzeum z gigantycznym kompleksem 'Astra' w Sibiu. Podczas gdy 'Astra' oferuje panoramiczny widok na rumuńską kulturę ludową z możliwością spaceru wśród setek obiektów na rozległym terenie, Muzeum Minovici pozwala na bliższe, bardziej szczegółowe zapoznanie się z poszczególnymi eksponatami w kameralnej atmosferze. Ceny biletów są porównywalne - oba muzea oferują wstęp w przedziale cenowym określanym jako 'tani', jednak zwiedzanie kompleksu 'Astra' wymaga znacznie więcej czasu ze względu na jego rozległy teren.

Inną ukrytą perełką jest Muzeum Etnografii i Sztuki Ludowej w Câmpulung, położone w historycznym budynku w centrum tego malowniczego miasteczka w regionie Muscel. Muzeum prezentuje unikalne tradycje regionu, który słynął z wyrobu tradycyjnych strojów ludowych o wyjątkowo bogatych haftach oraz charakterystycznej ceramiki. Szczególnie interesująca jest kolekcja tradycyjnych masek używanych podczas zimowych obrzędów i kolędowania. Te kolorowe, często przerażające maski zwierzęce były wykorzystywane w rytualnych tańcach mających zapewnić płodność i dobrobyt w nadchodzącym roku. Muzeum prezentuje również rekonstrukcję tradycyjnego wnętrza domu z regionu Muscel, z charakterystycznymi tkanymi dywanami (scoarțe) i ręcznie malowanymi meblami. W przeciwieństwie do Narodowego Muzeum Wsi w Bukareszcie, które prezentuje architekturę z całego kraju, tutaj można skupić się na specyfice jednego, mniej znanego regionu.

Warto zauważyć różnice między poszczególnymi muzeami pod względem dostępności i infrastruktury. Podczas gdy duże muzea w Bukareszcie i Sibiu oferują rozbudowaną infrastrukturę turystyczną, przewodniki w wielu językach i nowoczesne udogodnienia, mniejsze placówki często działają w bardziej tradycyjny sposób. Muzeum Drewnianych Łyżek w Câmpulung Moldovenesc czy Muzeum Etnografii i Folkloru w Tulcea mogą pochwalić się bardziej osobistym podejściem do zwiedzających, ale rzadziej oferują materiały informacyjne w językach innych niż rumuński. Z drugiej strony, właśnie w tych mniejszych muzeach często można spotkać pasjonatów lokalnego folkloru, którzy z entuzjazmem dzielą się swoją wiedzą.

Pod względem ekspozycji, każde z opisanych muzeów ma swoją specjalizację. Narodowe Muzeum Wsi i kompleks 'Astra' koncentrują się na architekturze i rekonstrukcji całych gospodarstw, podczas gdy Muzeum Rumuńskiego Chłopa i Muzeum Minovici kładą nacisk na eksponaty ruchome - stroje, narzędzia, przedmioty codziennego użytku. Muzeum Drewnianych Łyżek jest unikatowe w swojej wąskiej specjalizacji, pokazując jak głęboko można eksplorować nawet pozornie prosty element kultury materialnej.

Niezależnie od wybranego muzeum, każde z nich oferuje fascynującą podróż w głąb rumuńskiej kultury ludowej. Od monumentalnych skansenów po kameralne kolekcje, od szerokiego przekroju tradycji z całego kraju po dogłębną analizę specyfiki regionalnej - rumuńskie muzea etnograficzne stanowią prawdziwą skarbnicę wiedzy o jednej z najbogatszych tradycji ludowych w Europie. Dla miłośników folkloru, Rumunia pozostaje destynacją, która wciąż oferuje autentyczne doświadczenia kulturowe i możliwość obcowania z tradycjami, które w wielu częściach Europy już zanikły.