Historyczne centrum Wiednia, wpisane na listę UNESCO w 2001 roku, to prawdziwa skarbnica architektury i kultury, gdzie każdy budynek opowiada własną historię. Sercem tego obszaru jest imponująca Katedra św. Szczepana, której początki sięgają XII wieku. Ta gotycka świątynia z charakterystycznym dachem pokrytym kolorowymi dachówkami układającymi się w herb Habsburgów to nie tylko symbol miasta, ale również świadek kluczowych wydarzeń w historii Austrii. Wewnątrz katedry znajduje się 23 dzwony, w tym słynny Pummerin – drugi co do wielkości dzwon w Europie, odlany z armat zdobytych na Turkach podczas oblężenia Wiednia w 1683 roku. Ciekawostką jest, że w podziemiach katedry znajdują się katakumby, w których pochowano ponad 11 000 osób, w tym członków rodziny cesarskiej i biskupów.

Niedaleko katedry wznosi się monumentalny kompleks pałacowy Hofburg – przez ponad 600 lat główna rezydencja Habsburgów. Ten rozbudowywany przez stulecia zespół pałacowy składa się z 18 skrzydeł, 19 dziedzińców i 2600 pomieszczeń. Każdy władca dodawał nowe elementy, tworząc architektoniczną mozaikę stylów od gotyku po secesję. W Hofburgu znajduje się słynna Hiszpańska Szkoła Jazdy, gdzie od ponad 450 lat trenowane są lipicańskie konie, a także Skarbiec Cesarski przechowujący insygnia koronacyjne Świętego Cesarstwa Rzymskiego, w tym Koronę Świętego Wacława. Legenda głosi, że pod pałacem istnieje sieć tajemnych tuneli, którymi członkowie rodziny cesarskiej mogli uciec w razie niebezpieczeństwa.

Prawdziwą perłą wśród wiedeńskich zabytków UNESCO jest Pałac Schönbrunn – letnia rezydencja Habsburgów, wpisana na listę w 1996 roku. Ten barokowy kompleks pałacowy z ponad 1400 pomieszczeniami był świadkiem wielu historycznych wydarzeń, w tym pierwszego publicznego koncertu sześcioletniego Wolfganga Amadeusza Mozarta przed cesarzową Marią Teresą. Pałac słynie z Wielkiej Galerii, gdzie odbywały się bale i przyjęcia dyplomatyczne, oraz z Pokoju Milionowego, wyłożonego egzotycznym drewnem różanym i ozdobionego miniaturami indyjskimi i perskimi. Otaczające pałac ogrody o powierzchni 160 hektarów to prawdziwe dzieło sztuki ogrodniczej z fontannami, rzeźbami i najstarszym na świecie działającym ogrodem zoologicznym, założonym w 1752 roku.

Mniej znanym, ale równie fascynującym obiektem jest Belweder w Wiedniu – barokowy kompleks pałacowy wzniesiony dla księcia Eugeniusza Sabaudzkiego, słynnego wodza, który pokonał armię turecką pod Wiedniem. Choć sam Belweder nie jest wpisany na listę UNESCO, znajduje się w strefie buforowej historycznego centrum Wiednia. Ten składający się z Górnego i Dolnego Belwederu zespół pałacowy otoczony jest geometrycznymi ogrodami francuskimi z licznymi fontannami i rzeźbami. W Górnym Belwederze przechowywany jest jeden z najsłynniejszych obrazów Gustava Klimta 'Pocałunek', a także odbyło się tu podpisanie Traktatu Państwowego w 1955 roku, przywracającego Austrii niepodległość po II wojnie światowej.

Stare Miasto w Grazu, wpisane na listę UNESCO w 1999 roku, to druga co do wielkości, ale zdecydowanie najlepiej zachowana historyczna starówka w Europie Środkowej. Spacerując wąskimi, krętymi uliczkami, można podziwiać architektoniczną różnorodność obejmującą style od gotyku po secesję. Serce Starego Miasta stanowi Hauptplatz – główny plac z charakterystycznym Ratuszem z XIX wieku i domem Luegg z bogato zdobioną fasadą. Najbardziej charakterystycznym punktem miasta jest jednak Schlossberg – wzgórze zamkowe z Wieżą Zegarową (Uhrturm), która stała się symbolem Grazu. Ciekawostką jest, że wskazówki na zegarze działają odwrotnie niż zazwyczaj – długa wskazuje godziny, a krótka minuty, co miało ułatwić odczytywanie czasu z dużej odległości.

Graz słynie również z niezwykłej mieszanki tradycji i nowoczesności. Obok zabytkowych budowli można znaleźć futurystyczne konstrukcje, jak Kunsthaus – słynny 'Przyjazny Kosmita', muzeum sztuki współczesnej o organicznym kształcie, przypominającym niebieską bańkę unoszącą się nad Murą. Mało kto wie, że pod Starym Miastem znajduje się rozległy system tuneli i piwnic, który służył jako schronienie podczas wojen i bombardowań. Niektóre z tych podziemnych korytarzy są udostępnione do zwiedzania i opowiadają fascynującą historię miasta z innej perspektywy.

Na szczególną uwagę zasługuje Pałac Eggenberg, który został dodany do wpisu UNESCO w 2010 roku jako rozszerzenie Starego Miasta Grazu. Ten barokowy pałac, największy w Styrii, został zaprojektowany jako architektoniczny symbol wszechświata. Posiada dokładnie 365 okien (tyle, ile dni w roku), 31 pomieszczeń na każdym piętrze (maksymalna liczba dni w miesiącu), 24 sale reprezentacyjne (liczba godzin w dobie) i 4 wieże (symbolizujące pory roku). Wewnątrz znajduje się imponujący cykl 24 obrazów przedstawiających historię świata według ówczesnej wiedzy, a także Pokój Planetarny z unikalnymi malowidłami sufitowymi przedstawiającymi znaki zodiaku.

Opactwo w Klosterneuburgu, choć nie jest wpisane na listę UNESCO, stanowi jeden z najważniejszych zabytków sakralnych Austrii. Założone w 1114 roku przez margrabiego Leopolda III (późniejszego patrona Austrii) opactwo augustianów kryje w sobie prawdziwe skarby sztuki sakralnej. Według legendy, założenie opactwa było związane z cudownym odnalezieniem welonu żony Leopolda, Agnieszki, który porwany przez wiatr został odnaleziony dziewięć lat później na gałęzi bzu. Leopold uznał to za znak od Boga i w tym miejscu wzniósł klasztor.

Najcenniejszym skarbem opactwa jest Ołtarz Werdański (Verdun Altar) – arcydzieło sztuki romańskiej z 1181 roku, składające się z 51 emaliowanych płytek przedstawiających sceny biblijne. To największy i najlepiej zachowany średniowieczny ołtarz emaliowany na świecie. Opactwo posiada również imponującą bibliotekę z ponad 30 000 cennych woluminów, w tym rękopisów z IX wieku, oraz skarbiec z regaliami arcyksiążęcymi Austrii. W piwnicach klasztornych znajduje się jedna z najstarszych winiarni w Austrii, działająca nieprzerwanie od 900 lat. Opactwo słynie z produkcji wina St. Laurent, które według tradycji podawane jest w dniu św. Leopolda (15 listopada) z charakterystycznych pucharów zwanych 'Leopoldikrug'.

Poza Wiedniem i Grazem Austria może pochwalić się wieloma innymi fascynującymi obiektami wpisanymi na listę UNESCO. Historyczne centrum Salzburga, rodzinnego miasta Mozarta, zostało wpisane na listę w 1996 roku. To barokowe miasto z charakterystycznymi wieżami i kopułami kościołów, otoczone alpejskimi szczytami, zachwyca harmonijnym połączeniem architektury i krajobrazu. W domu przy Getreidegasse 9, gdzie urodził się Mozart, można zobaczyć jego pierwsze skrzypce i klawikord. Mało znany fakt: pod starym miastem znajduje się system podziemnych przejść i piwnic wykutych w skale Mönchsberg, które służyły jako schronienie podczas wojen.

Kolejnym unikatowym obiektem UNESCO jest Kolej Semeringbahn – pierwsza górska linia kolejowa w Europie, wpisana na listę w 1998 roku. Ta inżynierska perła z połowy XIX wieku pokonuje różnicę wysokości 460 metrów na dystansie zaledwie 41 kilometrów, prowadząc przez 14 tuneli i 16 wiaduktów. Budowa tej linii była tak skomplikowana, że inżynierowie musieli opracować specjalne lokomotywy zdolne do pokonywania stromych wzniesień. Ciekawostką jest, że podczas budowy architekt Karl von Ghega celowo zaprojektował trasę tak, by podróżni mogli podziwiać najpiękniejsze widoki – tworząc tym samym pierwszą 'kolejową trasę turystyczną' na świecie.

Hallstatt-Dachstein/Salzkammergut to kulturowy krajobraz wpisany na listę UNESCO w 1997 roku. Ten alpejski region słynie z malowniczego miasteczka Hallstatt położonego nad jeziorem, otoczonego stromymi górami. Historia tego miejsca jest nierozerwalnie związana z wydobyciem soli, które rozpoczęło się tu ponad 7000 lat temu. W prehistorycznych kopalniach soli odkryto najstarszą znaną drewnianą klatkę schodową na świecie, pochodzącą sprzed 3000 lat. Lokalna legenda mówi, że w głębi gór mieszkają krasnoludy strzegące skarbów, a ich obecność zwiastują światełka widoczne czasem nocą na zboczach gór.

Dolina Wachau, wpisana na listę UNESCO w 2000 roku, to malowniczy odcinek doliny Dunaju między miastami Melk i Krems. Ten kulturowy krajobraz słynie z tarasowych winnic, malowniczych miasteczek i średniowiecznych zamków. Wachau jest jednym z najstarszych regionów winiarskich w Europie, gdzie tradycje uprawy winorośli sięgają czasów celtyckich i rzymskich. Charakterystycznym winem regionu jest Grüner Veltliner, a lokalni winiarze wciąż praktykują tradycyjne metody uprawy na stromych, kamiennych tarasach. Ciekawostką jest, że w Wachau znajduje się najstarszy zachowany fresk na północ od Alp – 'Rycerz z Eggenburg' w kościele w Dürnstein, pochodzący z 1260 roku.

Jezioro Neusiedler/Fertö to transgraniczny krajobraz kulturowy na pograniczu Austrii i Węgier, wpisany na listę UNESCO w 2001 roku. To największe stepowe jezioro w Europie Środkowej, otoczone rozległym pasem trzcin, które stanowi siedlisko dla ponad 300 gatunków ptaków. Region ten jest fascynującym przykładem harmonijnego współistnienia człowieka z naturą przez tysiące lat. Wokół jeziora znajdują się malownicze wioski winiarskie z charakterystycznymi długimi domami (Streckhof), a także barokowe pałace, jak Pałac Esterházy w Eisenstadt, gdzie Joseph Haydn spędził większość swojego życia jako nadworny kompozytor.

Porównując wszystkie te obiekty UNESCO, można zauważyć, że każdy z nich oferuje unikalne doświadczenia. Dla miłośników architektury i historii najlepszym wyborem będą historyczne centra Wiednia, Salzburga i Grazu, z których Wiedeń wyróżnia się największą liczbą zabytków i muzeów, ale też największymi tłumami turystów. Graz oferuje bardziej kameralną atmosferę i ciekawą mieszankę stylów architektonicznych. Dla osób ceniących kontakt z naturą najlepszym wyborem będą Wachau i region Hallstatt-Dachstein, gdzie można połączyć zwiedzanie z aktywnością na świeżym powietrzu. Wachau jest łatwiej dostępna i oferuje więcej możliwości degustacji win, podczas gdy Hallstatt zachwyca bardziej dramatycznym alpejskim krajobrazem. Niezależnie od wyboru, każdy z austriackich obiektów UNESCO gwarantuje niezapomniane wrażenia i głębokie zanurzenie w bogatej kulturze i historii tego alpejskiego kraju.