Singapurska przygoda z ogrodami terapeutycznymi rozpoczęła się 14 maja 2016 roku, kiedy to otwarto pierwszy taki obiekt w HortPark. To przełomowe wydarzenie zapoczątkowało nowy rozdział w podejściu do przestrzeni publicznych w mieście-państwie. Therapeutic Garden @ HortPark nie był jednak zwykłym parkiem – został zaprojektowany w oparciu o badania naukowe, które potwierdzają pozytywny wpływ kontaktu z naturą na zdrowie psychiczne człowieka.

Projektanci ogrodu w HortPark stworzyli przestrzeń, która miała nie tylko cieszyć oko, ale przede wszystkim angażować wszystkie zmysły i wspierać procesy regeneracyjne organizmu. Ogród podzielono na strefy funkcjonalne, z których każda pełni określoną rolę terapeutyczną. Znajdziemy tu strefę regeneracyjną, gdzie liczne rośliny o intensywnych zapachach i kolorach stymulują zmysły, a dzwonki wietrzne i elementy wodne wprowadzają kojący element dźwiękowy.

Sukces pierwszego ogrodu terapeutycznego sprawił, że władze Singapuru postanowiły rozwijać tę koncepcję. Już rok później, 19 września 2017 roku, otwarto Therapeutic Garden @ TBP (Tiong Bahru Park), który wprowadził innowacyjny podział na cztery strefy tematyczne: Zapachową, Bioróżnorodności, Roślin Jadalnych i Leczniczych oraz Kolorów i Tekstur. Każda z tych stref została zaprojektowana tak, aby stymulować określone zmysły i wywoływać konkretne reakcje emocjonalne.

W strefie Zapachowej posadzono rośliny o intensywnych aromatach, które nie tylko umilają pobyt w ogrodzie, ale również stymulują pamięć i wywołują pozytywne skojarzenia. Strefa Bioróżnorodności to miejsce, gdzie można obserwować lokalną faunę i florę, co sprzyja wyciszeniu i kontemplacji. Strefa Roślin Jadalnych i Leczniczych edukuje na temat właściwości zdrowotnych różnych gatunków, a jednocześnie pozwala na bezpośredni kontakt z roślinami, które od wieków służyły człowiekowi. Strefa Kolorów i Tekstur to prawdziwa uczta dla oczu i dotyku – różnorodne faktury liści i kwiatów oraz bogata paleta barw stymulują zmysły i poprawiają nastrój.

Co ciekawe, singapurskie ogrody terapeutyczne nie są projektowane jako miejsca ekskluzywne czy trudno dostępne. Wręcz przeciwnie – władze miasta zadbały o to, by były one rozmieszczone równomiernie po całym Singapurze, tak aby każdy mieszkaniec i turysta miał do nich łatwy dostęp. W listopadzie 2024 roku otwarto dwa kolejne ogrody w północnej części wyspy – w Yishun Pond Park oraz Sembawang Park, każdy z nich dostosowany do potrzeb lokalnej społeczności.

Koncepcja ogrodów terapeutycznych w Singapurze opiera się na trzech filarach: regeneracji, edukacji i integracji społecznej. Ogrody mają być miejscami, gdzie można odpocząć i zregenerować siły psychiczne, dowiedzieć się więcej o naturze i jej wpływie na zdrowie, a także nawiązać kontakty z innymi ludźmi. To holistyczne podejście sprawia, że singapurskie ogrody terapeutyczne są czymś więcej niż tylko atrakcją turystyczną – to miejsca, które realnie wpływają na jakość życia.

Warto podkreślić, że Singapur, planując rozwój sieci ogrodów terapeutycznych, postawił sobie ambitny cel – do 2030 roku każdy mieszkaniec miasta ma mieć dostęp do takiego ogrodu w odległości nie większej niż 10 minut spacerem od swojego domu. To pokazuje, jak poważnie władze traktują kwestię zdrowia psychicznego i jak ważną rolę w strategii zdrowotnej miasta odgrywają przestrzenie zielone.

Singapurskie ogrody terapeutyczne, choć oparte na wspólnej koncepcji, różnią się między sobą, oferując odwiedzającym różnorodne doświadczenia i korzyści. Każdy z nich ma swój unikalny charakter, dostosowany do lokalnego kontekstu i potrzeb społeczności.

Bedok Reservoir Park Therapeutic Garden, położony we wschodniej części Singapuru, wyróżnia się malowniczym położeniem nad wodą. Ogród ten wykorzystuje bliskość zbiornika wodnego, aby stworzyć wyjątkowo spokojną atmosferę. Szum wody, odbijające się w tafli promienie słońca i delikatna bryza tworzą idealne warunki do medytacji i wyciszenia. W przeciwieństwie do innych ogrodów terapeutycznych, Bedok stawia na minimalizm – proste ścieżki, stonowane kolory i przemyślane nasadzenia sprzyjają koncentracji i redukcji stresu. Ogród ten jest szczególnie ceniony przez osoby poszukujące spokoju i przestrzeni do kontemplacji.

Zupełnie inny charakter ma Therapeutic Garden @ Pasir Ris Park, który słynie z bogactwa gatunków roślin i intensywnych doznań sensorycznych. Ten ogród, położony w północno-wschodniej części wyspy, został zaprojektowany z myślą o maksymalnej stymulacji zmysłów. Znajdziemy tu rośliny o intensywnych zapachach, różnorodnych teksturach i jaskrawych kolorach. Specjalnie zaprojektowane ścieżki sensoryczne pozwalają na chodzenie boso po różnych nawierzchniach – od miękkiego mchu, przez drobne kamyki, po korę drzew. To miejsce szczególnie polecane rodzinom z dziećmi oraz osobom z zaburzeniami sensorycznymi, dla których taka stymulacja może mieć działanie terapeutyczne.

Therapeutic Garden@ Bishan Park Pond Gardens wyróżnia się z kolei swoim ukierunkowaniem na terapię hortikularną. Ogród ten oferuje specjalne podwyższone grządki, które umożliwiają uprawę roślin osobom starszym i niepełnosprawnym. Regularne warsztaty ogrodnicze prowadzone przez specjalistów uczą, jak wykorzystać kontakt z roślinami do poprawy samopoczucia i redukcji stresu. Bishan Park jest również domem dla wielu gatunków ptaków i motyli, co dodatkowo wzbogaca doświadczenie przebywania w tym miejscu. Ogród ten jest szczególnie ceniony przez seniorów, którzy znajdują tu nie tylko ukojenie, ale również możliwość aktywnego spędzania czasu i nawiązywania relacji społecznych.

Therapeutic Garden @ Punggol Waterway Park to jeden z nowszych ogrodów w sieci, otwarty w ramach rozwoju dzielnicy Punggol. Jego unikalną cechą jest integracja z systemem ścieżek rowerowych i pieszych, co czyni go idealnym miejscem dla osób, które preferują aktywne formy relaksu. Ogród ten oferuje również specjalne strefy do ćwiczeń tai chi i jogi, łącząc tradycyjne praktyki wschodu z nowoczesnym podejściem do zdrowia psychicznego. Punggol Waterway Park jest przykładem, jak ogrody terapeutyczne mogą być harmonijnie włączone w tkankę miejską i służyć różnorodnym potrzebom mieszkańców.

Wyjątkowym miejscem na mapie singapurskich ogrodów terapeutycznych jest Healing Garden, znajdujący się w Ogrodzie Botanicznym Singapuru. Ten ogród, w przeciwieństwie do pozostałych, koncentruje się na edukacji na temat leczniczych właściwości roślin. Na powierzchni ponad 2,5 hektara zgromadzono ponad 400 gatunków roślin wykorzystywanych w medycynie tradycyjnej różnych kultur Azji Południowo-Wschodniej. Każda roślina opatrzona jest tabliczką informacyjną, opisującą jej właściwości lecznicze i tradycyjne zastosowania. Healing Garden to nie tylko miejsce relaksu, ale również żywe muzeum etnobotaniczne, które pozwala lepiej zrozumieć związek człowieka z naturą.

Najnowszym dodatkiem do rodziny singapurskich ogrodów terapeutycznych jest KPMG Wellness Garden, który reprezentuje nowy trend – zaangażowanie sektora prywatnego w tworzenie przestrzeni prozdrowotnych. Ten ogród, sponsorowany przez firmę KPMG, łączy elementy tradycyjnych ogrodów terapeutycznych z nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi. Znajdziemy tu na przykład interaktywne instalacje, które mierzą poziom stresu i proponują odpowiednie ćwiczenia oddechowe, czy też aplikację mobilną, która prowadzi użytkownika przez różne ścieżki medytacyjne. KPMG Wellness Garden pokazuje, jak koncepcja ogrodów terapeutycznych może ewoluować i adaptować się do zmieniających się potrzeb społeczeństwa.

Porównując wszystkie te ogrody, można zauważyć pewne prawidłowości. Ogrody położone w centralnych częściach miasta, jak Therapeutic Garden @ HortPark czy Therapeutic Garden @ TBP, są zazwyczaj mniejsze, ale bardziej intensywne w swoim oddziaływaniu – każdy element jest starannie przemyślany i ma konkretne zastosowanie terapeutyczne. Z kolei ogrody położone na obrzeżach, jak Therapeutic Garden @ Pasir Ris Park czy Therapeutic Garden @ Punggol Waterway Park, mogą pochwalić się większą przestrzenią i często integrują się z okolicznymi terenami rekreacyjnymi.

Co ciekawe, wszystkie singapurskie ogrody terapeutyczne, mimo różnic, łączy jedno – są zaprojektowane w oparciu o badania naukowe i konsultacje z ekspertami z dziedziny psychologii środowiskowej, terapii ogrodniczej i projektowania uniwersalnego. Dzięki temu każdy element ogrodu – od doboru roślin, przez układ ścieżek, po miejsca odpoczynku – ma swoje uzasadnienie i służy określonemu celowi terapeutycznemu.

Singapurskie ogrody terapeutyczne stały się nie tylko atrakcją turystyczną, ale również ważnym elementem polityki zdrowotnej i społecznej miasta-państwa. Ich wpływ wykracza daleko poza estetykę przestrzeni miejskiej, dotykając kwestii zdrowia publicznego, edukacji ekologicznej i budowania wspólnoty.

Z perspektywy turystycznej, ogrody terapeutyczne oferują odwiedzającym Singapur unikalne doświadczenie, którego próżno szukać w innych metropoliach. W przeciwieństwie do tradycyjnych atrakcji turystycznych, które często koncentrują się na wizualnych doznaniach, ogrody terapeutyczne angażują wszystkie zmysły i zachęcają do głębszej refleksji. Turyści, którzy odwiedzają te miejsca, często podkreślają, że pozwalają im one zobaczyć inną twarz Singapuru – nie tylko jako nowoczesnego, tętniącego życiem miasta, ale również jako miejsca, które dba o dobrostan psychiczny swoich mieszkańców i gości.

Warto zwrócić uwagę na różnice w popularności poszczególnych ogrodów wśród turystów. Healing Garden w Ogrodzie Botanicznym Singapuru, ze względu na swoje centralne położenie i bogactwo informacji o roślinach leczniczych, przyciąga najwięcej zagranicznych gości. Z kolei Therapeutic Garden @ HortPark, jako pierwszy i najbardziej rozpoznawalny ogród terapeutyczny, jest często włączany do oficjalnych tras turystycznych. Ogrody położone dalej od centrum, jak Therapeutic Garden @ Pasir Ris Park czy Bedok Reservoir Park Therapeutic Garden, są rzadziej odwiedzane przez turystów, ale za to cieszą się dużą popularnością wśród lokalnej społeczności.

Z punktu widzenia mieszkańców Singapuru, ogrody terapeutyczne pełnią znacznie ważniejszą rolę niż tylko atrakcje turystyczne. Są to miejsca, które realnie wpływają na jakość życia w mieście. Badania przeprowadzone przez singapurski National Parks Board wykazały, że regularne korzystanie z ogrodów terapeutycznych prowadzi do zmniejszenia poziomu stresu, poprawy nastroju i ogólnego samopoczucia. Szczególnie istotne jest to w kontekście Singapuru, który jest jednym z najbardziej zagęszczonych i szybko rozwijających się miast na świecie, gdzie stres i pośpiech są nieodłącznym elementem codzienności.

Ogrody terapeutyczne stały się również ważnym narzędziem w walce z problemami zdrowia psychicznego, które dotykają coraz większej liczby Singapurczyków. Lokalne szpitale i kliniki psychiatryczne coraz częściej włączają wizyty w ogrodach terapeutycznych do programów leczenia depresji, zaburzeń lękowych i stresu pourazowego. Therapeutic Garden@ Bishan Park Pond Gardens współpracuje na przykład z pobliskim centrum seniora, oferując specjalne programy dla osób starszych z demencją. Z kolei KPMG Wellness Garden organizuje regularne sesje mindfulness dla pracowników korporacji, pomagając im radzić sobie ze stresem zawodowym.

Ważnym aspektem singapurskich ogrodów terapeutycznych jest ich rola edukacyjna. Każdy ogród oferuje programy edukacyjne dla różnych grup wiekowych, od przedszkolaków po seniorów. Dzieci uczą się o roślinach, ekosystemach i zrównoważonym rozwoju, a dorośli mogą pogłębić swoją wiedzę na temat wpływu natury na zdrowie psychiczne. Healing Garden w szczególności wyróżnia się pod tym względem, oferując regularne warsztaty na temat tradycyjnej medycyny roślinnej różnych kultur Azji.

Ogrody terapeutyczne przyczyniają się również do budowania wspólnoty lokalnej. Regularne wydarzenia, takie jak wspólne sadzenie roślin, warsztaty ogrodnicze czy sesje medytacyjne, tworzą przestrzeń do nawiązywania relacji międzyludzkich. W szybko zmieniającym się społeczeństwie Singapuru, gdzie tradycyjne więzi społeczne ulegają osłabieniu, ogrody terapeutyczne stają się nowymi centrami życia społecznego, szczególnie dla osób starszych i rodzin z dziećmi.

Nie można również pominąć ekologicznego znaczenia ogrodów terapeutycznych. Wszystkie te przestrzenie zostały zaprojektowane zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju i bioróżnorodności. Therapeutic Garden @ Punggol Waterway Park jest na przykład domem dla wielu gatunków ptaków i motyli, a Therapeutic Garden @ TBP słynie z bogatej kolekcji roślin rodzimych dla Singapuru. W ten sposób ogrody terapeutyczne przyczyniają się do ochrony lokalnej flory i fauny, a jednocześnie edukują społeczeństwo na temat znaczenia bioróżnorodności.

Patrząc w przyszłość, można przewidywać, że znaczenie ogrodów terapeutycznych w Singapurze będzie rosło. Władze miasta-państwa już zapowiedziały plany rozbudowy sieci tych przestrzeni, tak aby do 2030 roku każdy mieszkaniec miał dostęp do ogrodu terapeutycznego w odległości nie większej niż 10 minut spacerem od swojego domu. Ponadto, koncepcja ogrodów terapeutycznych zaczyna być adaptowana przez inne kraje regionu, które widzą w niej skuteczne narzędzie do poprawy jakości życia w miastach i promocji zdrowia psychicznego.

Singapurskie ogrody terapeutyczne są doskonałym przykładem, jak przemyślane planowanie przestrzeni miejskiej może pozytywnie wpływać zarówno na doświadczenia turystów, jak i na codzienne życie mieszkańców. To innowacyjne podejście do turystyki, które łączy promocję miasta z dbałością o zdrowie psychiczne, może stać się inspiracją dla innych metropolii na całym świecie.